اصول مهم تربیت صدا برای گویندگی

تمرین پُرحجم کردن صدا

پس از انجام تمرینات تقویت و تربیت صدا ، باید تمرین‌های پُرحجم کردن و پُرطنین کردن صدا را انجام دهید. صدای پرحجم یعنی صدایی که بر فضاى خود احاطه کامل داشته باشد و از هر طرف به‌صورت مستقیم و یکنواخت شنیده شود.
به چنین صدایی اصطلاحا <زنگ‌دار> می‌گویند که گرفتگى ندارد.

براى پرحجم شدن صدا مراحل زیر را انجام دهید:

1. ابتدا راحت بنشینید و عضلات خود را شل کنید.
2. سپس به صورت تو دماغی کلماتى مانند ((مَنگ، هَنگ، زَنگ،…)) که به «نْگ» ختم می‌شوند را ادا کنید.
دقت کنید که دهانتان را با زبان مسدود کنید و کلمات را با کشیدگى ادا کنید.

3. یک شعر بیست بیتى را با زیرترین صدای ممکن بخوانید و پس از دقایقی استراحت دوباره تکرار کنید.

حرف «ر» را به صورت تشدیددار و کشیده «ررررر…» اجرا کنید.

علاوه بر تمرین‌های گفته شده برای پرطنین شدن صدا کارهای زیر را نیز انجام دهید:

• نفس عمیق بکشید و ریه‌ها و شکمتان را از هوا پر کنید به‌طوری‌که کاملاً متورم شود.
  سپس درحالی که به آهستگی بازدم می‌کنید، آهسته و پیوسته بگویید: «آه،آه، اوه، اوه، ایه …».
  بهتر است تا می‌توانید هوا را آهسته‌تر از شش‌ها خارج کنید.
• فک پایین خود را شُل کنید و از راه دهان نفس‌های کوتاه و سریع بکشید، به‌صورت آهسته سرعت تنفس را بالا ببرید. طوری که صداى برخورد نفس‌ها را به سقف دهان‌تان بشنوید. دقت کنید که از پرده دیافراگم نفس بکشید، مانند تلمبه‌ای که هوا را از شکم بیرون و داخل می‌کشد.
  با این تمرین عضلات زیر فک، گلو و شکم تقویت می‌شود.
• عضلات بدنتان را شل کنید و دم عمیق بکشید، تا سینه از هوا پر شود (بدون ایجاد فشار بر سینه). سپس یک شمع یا یک کاغذ نازک را جلوى دهان‌ خود بگیرید و هوای درون سینه را یکنواخت خارج کنید، طوری‌که شعله شمع یا کاغذ تکان نخورد.
  با این تمرین ظرفیت هوایى ریه‌ها افزایش می‌یابد و صدایتان یکنواخت می‌شود. این کار را چهار مرتبه در روز انجام دهید و با یک فوت قوى، تمام کنید.
• برای این تمرین چانه خود را به سینه بچسبانید به‌صورتی‌که وزن سر، روى چانه بیفتد.
  دهان خود را باز و بسته کنید تا با این کار سرتان بالا و پایین رود. دقایقی استراحت کنید و دهان را به حالت نیمه باز راحت بگذارید.
• دست خود را زیر چانه بزنید (حالتى که چیزى را تماشا می‌کنید) و تصور کنید که چیزى می‌جوید و دهان‌تان را باز و بسته کنید. چنیدن مرتبه این کار را تکرار کنید و در حین انجام به خود استراحت دهید.
  این کار و تمرین قبل، عضلات چانه، شقیقه و گلو را تقویت می‌کند. این تمرین باعث می‌شود تا موق خواندن حروف را بهتر ادا کنید.
  ضعیف بودن عضلات فک و گلو مانع تلفظ واضح حروف می‌شود و خستگى زودرس فک و دهان را به‌همراه دارد.
• یک شعر یا متن را ابتدا با صداى زیر و از نوک زبان و سپس با صداى بم و از ته زبان بخوانید. دهانتان را مانند یک حفره کنید و صدا را با حجم بیرون دهید.
  این باعث تقویت عضلات زبان و پرحجم شدن صدا در پی آن می‌شود.
  بخشی از خواندن و گویندگی به زبان بستگى دارد و با تغییر دادن فضاى دهان، موجب ایجاد صداى مناسب و حجم موردنظر می‌شود.