کتاب "روز دوبله"

میتوان با اطمینان کامل گفت که تاریخ، بهترین قاضی برای هر رویداد و ماجرایی است و دیر یا زود پاسخِ عمل ها و عکس العمل های ما را میدهد. تاثیراتی که انسان ها، خوب یا بد، مضر و یا مفید، بر روی این جهان میگذارند، بی جواب نمی ماند. اما تاثیری که دکتر اسماعیل کوشان، بر روی سینما و مشخصا دوبله ایران گذاشت را نمیشود نادیده گرفت و از یاد برد، به همین دلیل محمد علی محراب بیگی، مدیر وب سایت و استودیو چکاوا، تصمیم گرفت تا قصه این تلاش ها را تبدیل به کتاب کند و آن را به گوش و چشم افراد هنر دوست برساند.

روز دوبله اما نام کتابی به نویسندگی محمد علی محراب بیگی و ریحانه فضیلتی است که در سالِ 1399 توسطِ انتشاراتِ کتاب های مکعب منتشر شده است. این کتاب با موضوعِ دوبله به نگارش در آمده و محتوا آن، در دو روایت، حول محور اولین فیلم سینمایی دوبله شده به زبان فارسی توسط دکتر کوشان میگردد.

سخنی کوتاه از ابوالحسن تهامی که در ابتدای کتاب آمده و روایتِ عباس مطمئن زاده، زینت بخشِ این کتاب تحقیقی و داستانی شده است.

عناوینِ فهرست کتاب، عبارت است از:

سرآغاز

پیشگفتار

روز دوبلاژ

سخنی کوتاه از ابوالحسن تهامی

دوبله در ایران به روایت عباس مطمئن زاده

آنچه در این کتاب می‌خوانیم

شروع توفانی

اسماعیل کوشان بانی یک اتفاق بزرگ بود

نوریه قزانلو، مثلث برمودا

رویدادی که فقط برای ایرانی ها جذاب نبود

نمایش فیلم در مجلل ترین سینمای استانبول

در هاله‌ای از ابهام

دستگیری دکتر کوشان

خلاقیتی که انتها نداشت

تیتراژ فارسی فیلم دختر فراری

محبوب فرانسوی فارسی حرف می زند

دختر فراری اولین فیلم دوبله شده به زبان فارسی

دیداری که برای ایرانیان بسیار جذاب شد

روایت کلی قصه فیلم نخستین وعده دیدار

هیاهوی برای شروع یک جریان تازه

جنجال‌ها و هیجانات ناشی از موفقیت نمایش نخستین فیلم دوبله  شده در ایران

کریستال به زبان فارسی

سینما کریستال و اولین اکران فیلم سینمایی خارجی با دوبله فارسی

سینما کریستال یک از اولین بسیار بزرگ و مهم بود

آتش به جان دوبله افتاد- فیلمشناسی دوبله

کتابشناسی دوبلاژ

مستند

مقاله شناسی دوبلاژ

اسناد

بیوگرافی نویسندگان

تشکر و قدر دانی 

اما خط اصلی داستان کتاب، مربوط به سالهای 1324 و 1325 است. دورانی که دکتر اسماعیل کوشان، پس از دریافتِ مدرک دکترای اقتصاد خود، و پس از آن تحصیل در رشته ارتباط جمعی که شاملِ شاخه های هنری روزنامه نگاری، سینما و رادیو بود، تصمیم به بازگشت به ایران گرفت، اما به دلیلِ مسائلی که جنگ دوم جهانی پیش آورده بود و بسته شدنِ راه ها ، مجبور بود مدتی را در استانبول ترکیه اقامت کند، تا بتواند به ایران باز گردد، رفتن به سینماهای استانبول و این اقامتِ موقت، جرقه ای را در ذهن دکتر کوشان زد که چرا ایرانی ها نتوانند فیلم های خارجی زبان را مثل ترکیه ای ها و مردمِ سراسرِ جهان به زبانِ فارسی ببینند و بشنوند. و این جرقه سبب شد تا این تصمیم بزرگ و در عین حال دشوار و پر از ریسک را بگیرد و سینمای ایران را صاحب دوبلهِ فیلم های داستانی کند. چرا که فیلم های مستند جنگ جهانی در آن زمان، به شکل نریشن گویی و با کیفیت هایی پایین، دوبله میشدند.

اما آغازِ دوبله فیلم های سینمایی و داستانی به دست دکتر اسماعیل کوشان در سال 1324، با کمک تیمِ صبور و هدفمندش، که در رأس آنها ابوالقاسم تفضلی قرار داشت، زده شد. دکتر کوشان اما برای اولین اثرِ سینمایی که قرار بود به زبان فارسی دوبله شود. فیلم سینمایی نخستین وعده دیدار را که محصول کشور فرانسه بود انتخاب کرد. این فیلم، به کارگردانی هنری دکوئن و نقش آفرینی بازیگرانِ مشهور آن زمان فرانسه، مثل دانیل داریو، فرنان لودو و لویی ژوردن، محصول سال 1941 در کشور فرانسه بود. بالاخره فیلمِ سینمایی نخستین وعده دیدار با همکاری و همیاری مردهای گروه که همگی ایرانی بودند، همسر دکتر کوشان، یونانی های مقیم ترکیه که زبانِ فارسی را در مدت کم یاد گرفتند و نوریه قزانلو که تنها زن فارسی زبانی بود که برای نقش اول فیلم، گویندگی میکرد، دوبله شد. و در نهایت در 5 اردیبهشت ماه سال 1325، برای نخستین بار، اولین فیلم دوبله شده به زبان فارسی، روی پرده  سینماهای ایران و شهرستان ها رفت و یک اولین مهم شد.

این داستان دلیلِ اصلی نگارش این کتاب، در کنار تجلیل از بزرگان دوبله است. به همین دلیل، بخشی از نگارشِ این کتاب به روز دوبلاژ، یعنی روز اکران فیلم نخستین وعده دیدار اختصاص داده شده و جالب است بدانید که این روز، توسط محمد علی محراب بیگی، در تقویم ایران درج شده است. عکس های سیاه و سفید این کتاب بسیار قدیمی هستند و به همراه کپی ای از اسناد و قرارداد خرید و فروش فیلم در صفحه چهل، از کتابخانه ملی به امانت گرفته شده است. قسمت های دیگر این کتاب هم، شامل اکران خصوصی این فیلم در ترکیه، دستگیری دکتر کوشان درکشور ترکیه بعد از دوبله این فیلم و چند فیلم دیگر، فارسی حرف زدن دانیل داریو بازیگر اصلی فیلم، اکران این فیلم سینمایی با حضور سینماگران در سینما کریستال، و در آخر آتش گرفتنِ نسخه اصلی فیلم سینمایی نخستین وعده دیدار در استودیو پارس فیلم به مدیریت دکتر اسماعیل کوشان می باشد.

طراحی زیبای جلد این کتاب را مهسان بادامی و ویراستاری را بنفشه محمودی انجام داده و صفحه آرایی آن به عهده سحر رزمان است. این کتاب با شماره شابکِ 0-079-279-622-978 در سال 1399 به چاپ رسید و دِین خودش را به این حرفه و هنرمندانِ درخشانش ادا کرد.