اپیزود چهارم چکاوا

توی این پادکست سراغ یکی از گوینده و دوبلورهایی رفتیم که بخش عمده ای از خاطرات کودکی، نوجوونی و میانسالی مارو به خودش اختصاص داده، کسی که با صدای مینیمال و جوونش، شخصیت هایی رو برای ما قابل باور کرده، که همیشه در ذهنمون موندگار و پر ازخاطره میمونه، کسی که با ۸۰ سال سن، هنوز که هنوزه صدای جوون، دلپذیر و پر از انعطافش، نقش های اکشن و پر انرژی و در عین حال آروم و درونگرا رو می طلبه.

 بله مقصودمون از این تعاریف منوچهر والی زاده یکی از اساتید بی بدیل و تکرار نشدنی عرصه دوبلاژ ایرانه.

 منوچهر والی زاده دوبلور، گوینده، مدیر دوبلاژ، مجری، بازیگر تئاتر، سینما، تلویزیون و رادیو که در محله لاله زار تهران متولد شد و بین سالهای سی و هفت و سی هشت که هنوز دبیرستان رو تموم نکرده بود وارد هنر نمایش شد و بعد ازچند نمایش آماتوری، وارد تئاتر تهران شد و یه نقش در نمایشنامه ای به کارگردانی خانم مورین به عهده گرفت و بعد از آشنا شدن با منصورمتین که خودش از هنرمندان عرصه نمایش و دوبلاژ بود به استودیو (شاهین فیلم) در خیابان بهار، برای کار در دوبله دعوت شد و و بعد از چند همکاری با منصورمتین، به استادِ گویندگی علی کسمایی معرفی شد و بعد از یه دوره کارآموزی درفیلم سینمایی (اِلنا و مردان) گویندگی نقش اول فیلم با بازی (مِل فِرر) رو به عهده گرفت.

 سال ۱۳۴۰ بود که از طریق بانوی بی بدیل دوبله خانم تاجی احمدی به امین امینی معرفی شد و در استودیو عصر طلایی گویندگی رو شروع کرد. اولین باری که والی‌زاده جلوی دوربین ظاهر شد برای نقش اول فیلم سینمایی خداداد محصول سال 1341 بود.

می شه گفت که منوچهر والی زاده در عرصه هنر، تمام هنرهای سمعی و بصری رو در مدیوم های مختلف تجربه کرده. از بازیگری در تئاتر و سینما و تلویزیون تا دوبلاژ و اجرا. اما به گفته خودش دوبله برایش جایگاه دیگه ای داره و همه این استعدادها را می‌تونه در قالب گویندگی با هم به اجرا بذاره.

والی زاده تا به امروز بیش از چند صد  فیلم سینمایی و 35 سریال رو گویندگی و نزدیک به 18 فیلم سینمایی بازی کرده؛ کارنامه هنری والی زاده به اندازه سابقه اون در این عرصه پربار، پرافتخار و متفاوت است، او به جای بازیگران کلاسیک سینما از جان میلر، رابرت دنیرو، بازیل ریتوِن، استیو مک کوئین، توشیرو میفونه گرفته تا تام هنکس، دنزل واشنگتن، کیانو ریوز، نیکلاس کیج، لیام نیسون، ادی مورفی، ویل اسمیت، جان تراولتا، تام کروز، جیم کری، مارک والبرگ، هیو جکمن، تا سینمای هند و شاهرخ خان عامر خان و سلمان خان رو گویندگی کرده.

 والی زاده به دلیل جنس صدای رسا و منعطف که ضرباهنگ دلنشینی داره، اکثرا جای کاراکترهای جوان فیلم ها صحبت می کنه، اما به دلیل  انعطاف و قابلیت بالایی که در تغییر دادن صداش داره، می‌تونه تُن صداش رو بالا و پایین ببره و صداش رو پیر، میانسال و حتی نوجوان کنه.

یکی از خصوصیات صدای والی زاده این است که صداش به زیبایی روی شخصیت‌های کارتونی و انیمیشنی می نشینه، با اینکه زیاد گوینده انیمشن نبوده اما یکی از زیباترین و خاطره انگیز ترین نقش های اون که هنوز که هنوزه برای مردم تداعی کننده صدای والی زاده هست، کاراکتر جذاب و بانمک کارتونی، لوک خوش شانس محصول سال 1983. کابوی گاوچرونِ اسلحه به دستی که حتی سریع تر از سایه‌اش هفت تیر میکشه و قراره در غرب وحشی عدالت رو برقرار کنه و سوار بر اسب باهوش و به همراه سگش بوشوگ سفر میکنه. این وسط کشمکش و چالشهای لوک خوش شانس با خلافکارهای واقعی یا الهام گرفته از تاریخ آمریکا که به اصطلاح به آنها فولکلور میگن که شناخته شده ترین آن ها برادران دالتون هستند، این انیمشن را جذاب و دیدنی میکنه.

اما طنین صدای والی زاده به شکلیه که حتی در فیلم‌های کلاسیکی مثل پدر خوانده هم  برای مخاطب قابل قبوله . صدای او در نقش جوانی ویتو کورلئونه هر چند کوتاه، در فیلم پدرخوانده ۲ بسیار زیبا گویندگی شده .

 غیرممکنه که طرفدار هنر هفتم باشید، اما پرآوازه ترین و شناسنامه دار ترین اثر کارگردان بی نظیر و درجه یک هالیوود، مارتین اسکورسیزی، راننده تاکسی محصول سال 1976 رو ندیده باشید. فیلمی که اسکورسیزی رو خیلی بیشتر از قبل به جهان شناسوند و این فیلم رو برگ برنده کارنامه اسکورسیزی کنار بقیه آثار درخشانش کرد. احتمالاً در عرصه دوبلاژ، گوینده ای نیست که دلش نخواد جای رابرت دنیرو، بازیگر قدر و بی‌بدیل هالیوود صحبت کنه. اما منوچهر والی زاده شانس این رو داشت که در این فیلم مهیجِ روانشناسانهِ آمریکایی که در زمان خودش یکی از فیلم های جنجال برانگیز تاریخ سینما و قابل ستایش از نظر مردم و منتقدین بود، به جای رابرت دنیرو گویندگی کنه. والی زاده در این فیلم که یکی از بهترین فیلم های تمام ادوار تاریخ سینما شناخته میشه به جای تراویس بیکل با بازی‌بی نقص دنیرو در نقش یک جوان 26 ساله افسرده و تنهاِ سابق نیروی دریایی ایالات متحده که از بی خوابی مزمن رنج می بره و برای فرار از این بیخوابی، شغل تاکسیرانی در شب رو انتخاب می‌کنه و در این راه با افراد بزهکار و جنایتکار در شهر نیویورک آشنا می‌شه، صحبت کرده، این نقش درخشان و پر از جزئیات نه تنها برای اسکورسیزی بلکه برای خود دنیرو هم یه پرش به بالا محسوب می‌شه. اما صدای والی‌زاده روی این نقشِ پر از ظرافت و جزئیات که مجموعه‌ای از کنش ها و واکنش ها رو برای شخصیت به وجود اورده، بسیار به چالش کشیده شده و تراویس بیکل یکی از بی نظیرترین دوبله های والی زاده رو از آن خودش کرده.

دو (تام) در عرصه هالیوود هستند که بسیار پرطرفدار و درخشانند و صدای والی زاده روی آنها به درستی و زیبایی می‌شینه که به گفته خود منوچهر والی زاده برای خودش  بسیار محبوب و خاطره انگیز هستند. تام هنکس و تام کروز.

 طرفدارای جدی سینما می دونند، نقشی نیست که تام هنکس اون رو به عهده بگیره و برای اون سنگ تموم نذاره، استاد مسلم و فوق العاده بازیگری که دو سال پشت سر هم برای فیلم های فیلادلفیا و فارِست گامپ تمام جوایز هالیوودی رو که سردمدارشون اسکاره رو از آن خودش کرده، گویندگی والی زاده روی شخصیت فارست گامپ به کارگردانی رابرت زمکیس محصول سال 1994 با بازی تام هنکس، در نقش مرد کم هوش و ساده،‌ اما مهربون و خوش قلب که انگیزه درونی و بیرونی اون باعث می شه تا استعدادهای نهفته در وجودش شکوفا بشه و همه رو متحیر کنه، فوق العاده هست و گوش مخاطب رو تا لحظه آخر از شنیدن صدای شیوا و بی‌نظیرش محروم نمی کنه، اونهایی که هم نسخه اصلی فیلم و هم نسخه دوبله فیلم رو دیده باشند، متوجه میشن که صدای والی زاده حتی یک ثانیه با اختلاف یک اپسیلون از ریتم نمیفته و جزء به جزء شخصیت رو با تمام وجودش احساس کرده و حتی می شه  گفت در ذهنش این نقش رو زندگی کرده که انقدر درست و به اندازه در دوبله این نقش درون گرا، با خصوصیات متفاوت، درخشان ظاهر شده .

یکی دیگه از فیلم های تام هنکس که در ایران طرفدارهای زیادی داره و هماهنگی دقیق و درست صدای صبور و آروم منوچهر والی زاده، روی شخصیت صبور و آروم تام هنکس در نقش پُل ‏اجکام از ویژگی‌های مهم  دوبله این فیلمه، اثر زیبای فرانک دارابونت فیلم سینمایی (مسیر سبز) محصول سال 1999 که هنکس در نقش پلیس گروه اعدام کنندگان به زیبایی درخشیده. والی زاده در این فیلم بخش دیگه ای از نبوغِ گویندگی خودش رو نشون می‌ده، صدایی که برای این نقش طراحی کرده بود، با شخصیت متفکر، درونگرا و آروم  تام هنکس کاملاً مطابقت داشت، و صدای  گوش نواز و آرامبخش او تا لحظه آخر لذت فیلم را برای بیننده دو چندان کرده.

شش ماموریت غیرممکن با بازی تام کروز که به ترتیب در سال های 1996، 2000، 2005، 2012، 2015، 2018 رو ما در تمام این سالها با صدای منوچهر والی زاده شنیدیم.  والی زاده در این فیلم اکشن و پرتحرک، نفس به نفس به جای (ایتان هانت) مامور غیر رسمی سازمان سیاه که توسط رئیسش فرستاده می شه تا از نفوذ اطلاعات کُمیته المپیک جلوگیری کنه، اما با ناکام موندن عملیات، ایتان باید به دنبال عامل نفوذی که عملیات را لو داد بگرده، نقشی که با این میزان از تحرک به غیر از خود بازیگر از گوینده هم انرژی زیادی رو گرفت و والی زاده به بهترین حالت ممکن از پسش براومد.

حس همزاد پنداری شخصیت های گوناگونی که والی زاده با اون ها مواجهه میشه، انقدر زیاده که می تونه از یک شخصیت متشخص و آرومی مثل پُل اجکام تبدیل بشه به شخصیت دیوانه کننده و شیطونی مثل لوید کریسمس با بازی جیم کری در فیلم سینمایی احمق و احمق تر به کارگردانی برادران فالی و محصول سال 1994 و 2014 که در دو قسمت ساخته شده. در این فیلم کمدی منوچهر والی زاده و امیر هوشنگ قطعه ای پا به پای هم به اندازه ای شخصیت های لوید و هَری با بازی جیم کری و جِف دَنیِلز رو جذاب و دیدنی می‌کنند که تماشاگر رو به مرز قهقهه می کشونند. و لذت بازی های این دونفر با این میزان از شیرینی و طنازی رو مضاعف می کنند.

شاید یکی از دراماتیک ترین آثاری که در اون والی زاده گویندگی کرده، اما کمتر به اون پرداخته شده، فیلم سینمایی روح به کارگردانی جِری زاکر، محصول سال ۱۹۹۰ هست که داستان سام ویت با بازی پاتریک سوویزی رو در یه گردش شبانه با نامزدش مالی در کوچه ای تاریک روایت می کنه  که به دست ولگردی به قتل میرسه و روح از بدنش جدا می شه، اما روح اون کنار مالی میمونه و بعدتر میفهمه  که مرگش تصادفی نبوده و دوست صمیمیش کال این نقشه رو برای رسیدن به نامزدش و چهارمیلیون دلاری که به اشتباه از حساب بانکی اون سر دراورده کشیده. روح سام به کمک یک زن احضار کننده روح، کسی که می تونه صدای اون رو بشنوه، تصمیم می گیره که مالی رو از ماجرا با خبر کنه. فیلم به اقتضای قصه پارادوکس گونه ای که داره، پر از لحظات تلخ و شیرینه و  صدای والی زاده بالانس خوبی بین این لحظات متضاد برقرار کرده و در کنار طنازی های زهره شکوفنده در نقش احضار کننده روح و صدای ملکوتی مینو غزنوی در نقش مالی، این فیلم زیبا رو برای مخاطب دیدنی و شنیدنی تر کردن.

اولین انیمیشن بلند کامپیوتری پیکسار و اولین قسمت مجموعه داستان اسباب بازی، درسال 1995 به کارگردانی جان لستر، تماشاگران جدی فیلم و انیمیشن رو به سوی خودش جذب کرد، فیلمی که از نگاه انجمن فیلم آمریکا یکی از ۱۰ فیلم انیمیشن برتر جهان به شمار می‌آید. این انیمیشن بی نظیر داستان یه پسر بچه ۶ ساله رو روایت می کنه که اسباب بازی هاش خیلی دوست داره، اما فهمیدن این موضوع که اسباب بازیها زنده بشن شاید برای مخاطب یکم عجیب و غریب به نظر برسه،  صدای والی زاده در این انیمیشن روی (وودی) گاوچران قدیمی و اسباب بازی دوست داشتنی اندی که رهبر همه اسباب بازی ها در اتاق اندیه، واقعا زیبا و شنیدنی از آب در اومده و صدای رئال و واقعی همیشگی والی زاده تبدیل به صدای کارتونی و فعالی شده که برای بچه ها بسیار جذاب و قابل قبوله، اندی روز تولدش یه تکاور فضایی به اسم (باز) رو هدیه می گیره و احساس حسادت وودی که دیگه اون جایگاه قبلی رو نداره، منجر به اتفاق هایی میشه که تماشاگر رو دعوت به قصه جذابی می کنه.

شاید فکر اینکه صدای نرم و با طمانینه منوچهر والی زاده رو روی توشیرو میفونه بازیگر مورد علاقه آکیرا کوروساوا، یکی از تاثیرگذارترین و مهمترین فیلم سازان تاریخ سینمای ژاپن بشنویم، یکم عجیب به نظر برسه، اما وقتی فیلم بزرگ، حماسی و قابل ستایش هفت سامورایی رو می بینیم متوجه استعداد شگرف والی زاده در ارائه هنر گویندگی به معنی واقعی کلمه می شیم که در تمام لحظات فیلم صدای خش دار و خشن میفونه با نقشی کاملا حماسی، که طلایه دار به تصویر کشیدن کهن الگوی جنگجوی سرگردان به شمار می اد رو به راحتی کاور و نقش رو در کنار توشیرو میفونه بزرگ برای مخاطب قابل درک می کنه.

یکی از فیلم های مهم  انگیزشی تاریخ هالیوود، فیلم سینمایی در جستجوی خوشبختی به کارگردانی گابریل چینو با بازی ویل اسمیت و پسر واقعیش محصول سال ۲۰۰۶. والی زاده در این نقش که بر اساس داستان واقعی کریس گاردنر ساخته شده به جای ویل اسمیت، نقش خرده فروش اسکنرهای پزشکی رو گویندگی کرده.  همزاد پنداری و درک بالای والی زاده از این نقش دراماتیک که توان پرداخت کرایه خانه خودش رو نداره و همسرش که او را ترک کرده و در این موقعیت هم زمان هم باید پدر خوبی باشد واقعاً قابل تحسین است.

اگه بخوایم از تمام آثاری که سال های سال منوچهر والی زاده در اون ها هنرنمایی کرده صحبت کنیم و از  نبوغ، خلاقیت و استعدادهای وصف نشدنی او حرف بزنیم، شاید نزدیک به ۵۰ پادکست لازمه تا حق مطلب از هنر قابل ستایششون ادا بشه. اما این پادکست  فقط گریزی بود به قسمتی از فعالیت های بی شمار او در این شصت و خوردی سال. در دوره ای که گویندگان طلایی و درخشان ایرانی یکی یکی از میان ما می رند و شخصیتهای جذاب سینمایی رو تنها می ذارند، باید قدردان بزرگانی مثل منوچهر والی زاده که میراث گرانبهای شصت دهه تاریخ دوبله ایرانه باشیم. این پادکست قدردانی کوچیکی از طرف ما در ستایش ایشونه و امیدواریم که سال های سال سلامت باشن و به درخششون ادامه بدن.