شاید تصور اینکه صدای فارسی رو در اعماق فضا بشنوید یکم عجیب به نظر بیاد، اما دقیقاً ۴۳ سال قبل در تاریخ ۱۹۷۷ ناسا فضاپیمای ویجر ۱ و ویجر۲ رو به فضا پرتاب کرد و ماموریت مهم این پروژه جستجوی سیاره مشتری و زحل بود، اما از شگفتی این اتفاق این بود که گرامافون ضبط شده ای به فضاپیما وصل شده بود در این گرامافون کلمه سلام به 55 زبان دنیا ضبط شده بود و با فرستادنش سلام ما به موجودات فرا زمینی رسانده شد و دو بیتی از سعدی به زبان فارسی که بنی آدم اعضای یک پیکرند که درآفرینش ز یک گوهرند هم در اعماق فضا پخش شد.
صدای فارسی در اعماق فضا
درست 43 سال قبل در تاریخ 5 سپتامبر سال 1977 ناسا فضاپیمای ویجر1 و مدتی بعد از آن در 20 آگوست 1977 فضاپیمای ویجر 2 را به فضا پرتاب کرد. ماموریت اصلی از این پروژه، کاوش سیارههای مشتری و زحل بود که اکتشافاتی را نیز به همراه داشت. سپس ماموریت تمدید شد و ویجر2 به کاوش اورانوس و نپتون ادامه داد. لازم به ذکر است پس از گذشت این همه سال تنها فضاپیمایی است که از این سیارات بازدید کرده است. اما اتفاقات خوب هنوز هم ادامه دارد. در آگوست 2012 فضاپیمای ویجر1 وارد فضای میان ستارهای شد؛ فضایی که مملو از مواد خارج شده از مرگ یک ستاره مجاور در میلیونها سال پیش است. ویجر 2 نیز در تاریخ 5 نوامبر 2018 وارد فضای میان ستارهای شد. این فضاپیماهای دو قلو اولین شیء ساخته بشر هستند که پا در این ناحیهها گذاشتهاند و درواقع از منظومه شمسی خارج شدهاند. خوشبختانه هنوز هر دو فضاپیما توسط شبکه فضایی عمیق یا همان DSNها، اطلاعات علمی پیرامون خود را به زمین می فرستند. انتظار میرود تا سال 2013 این ارتباط، بین فضاپیماهای ویجر و زمین ادامه داشته باشد. اما این فضاپیماهای دوقلوی ویجر شگفتیهای دیگری نیز دارند که در ادامه به آنها میپردازیم.
از شگفتیهای ویجرها: حامل تمدن بشر و اصوات
یک گرامافون ضبط شده طلایی به هر یک از فضاپیماهای ویجر ضمیمه شده است. اگر بخواهم واضحتر بگویم یک دیسک مسی 12 اینچی با روکش طلا که حاوی تصاویر و اصوات مختلف است، ضمیمهی این فضاپیماهای دوقلو شده است. از اهداف این گرامافون طلایی میتوان ارسال درود و سلام بشر به موجودات فرا زمینی، آشنایی آنها با تمدن بشر و انتقال داستان ما به آنها را نام برد.
محتوای گرامافون ضبط شده طلایی
انتخاب و جمعآوری محتویات این دیسک از طرف ناسا به کارل ساگان از دانشگاه کرنل سپرده شد. کارل ساگان و همکارانش برای این دیسک شروع به جمع آوری تصاویر و اونواع صداهای طبیعی کردند. علاوه بر این، برای آشنایی با فرهنگ بشر، به صورت انتخابی چند موسیقی مختلف که نشات گرفته از فرهنگهای مختلف بودند نیز به این مجموعه اضافه کردند.
اما در اخر کارل ساگان و تیمش فایلهای صوتی با محتوای درود و سلام به موجودات فرازمینی با 55 زبان مختلف را نیز ضبط کرده و به این مجموعه افزودند. البته ناگفته نماند که یک پیام مکتوبی از جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت آمریکا، و رئیس سازمان ملل نیز در بین این مجموعه قرار دارد. در این صفحه گرامافون 115 تصویر وجود دارد. صفحه گرامافون یا رکورد همراه با یک کارتریج و یک سوزن در یک جلد محافظ آلومینیومی محصور شده است. روی این جلد دستورالعملها به زبان نمادین، منشا فضاپیما را توضیح میدهند و نحوه پخش رکورد را نشان میدهند. 115 تصویر به صورت آنالوگ رمزگذاری شدهاند. همچنین روی این رکورد نوشته شده است”برای سازندگان موسیقی، همه جهان، همه زمان ها”. کارل ساگان میگوید: فضاپیماهای ویجر در با موجودات فضایی ملاقات خواهند کرد و تنها در صورت وجود تمدن پیشرفته فضایی در فضای میان ستارهای، این صفحه گرامافون پلی یا پخش خواهد شد. در ادامه به یک یک محتوای صوتی این گرامافون طلایی میپردازیم.
موسیقی: یک انتخاب 90 دقیقهای و گلچین شده از موسیقیها وجود دارد که شامل موسیقی کلاسیک شرقی و غربی و انواع موسیقیهای قومی میباشد. اگر بخواهیم برخی از این موسیقیها را نام ببریم میتوانیم به ارکست باخ مونیخ، بتهوون سمفونی پنجم، بتهوون کوارتت زهی 13، موسیقی هندی به نام Jaat Kahan Ho، اپرای فلوت سحر آمیز از موتزارت و…. اشاره کرد. لیست کامل این موسیقیها در سایت ناسا وجود دارد.
صداهای زمین: صداهایی که در طبیعت زمین وجود دارد از جمله: موج سواری، باد، رعد و برق، پرندگان و سایر حیوانات. لیست کامل این صداهای زمینی که در این گرامافون وجود دارد در سایت ناسا قرار گرفته است.
درودها و سلامها: درودهایی که در این گرامافون وجود دارند با زبان اکدی که حدود شیش هزار سال پیش در سومر صحبت میشد، آغاز میشود و با وو، گویش مدرن چینی پایان مییابد. یکی از 55 زبان موجود در این صوت، زبان فارسی است که 12 ثانیه میباشد و جزو یکی از اصوات طولانی به حساب میآید. متن این صوت فارسی به همراه یک دوبیتی از سعدی میباشد؛ بدین صورت که:
درود بر ساکنین ماوراء آسمانها
بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی بدرد آورد روزگار/ دگر عضوها را نماند قرار
بیایید کمی جزئیتر به سراغ داستان پشت این درودها و سلامها بپردازیم. جمعآوری این درودها به یکی از اعضای تیم کارل ساگان به نام لیندا سالزمن ساگان، همسر کارل ساگان، داده شده بود. به دلیل برنامه و زمان بندی که برای پرتاب فضاپیما انجام شده بود مهلت زیادی به کارل و تیمش برای جمعآوری صداها داده نشده بود. همچنین در مورد آنچه باید بگویند نیز هیچ دستورالعملی به آنها داده نشده بود، جز اینکه این یک سلام برای موجودات فرازمینی است و باید مختصر باشد.
اگر شما به این مطالب علاقهمند شدهاید و دوست دارید اطلاعات کاملتر و همرا با جزئیات بیشتری کسب کنید بهتر است به سراغ کتاب Murmurs of Earth بروید. کتاب Murmurs of Earth یا همان زمزمهی زمین، نوشتهی کارل ساگان است که همان طور که گفته شد او ریاست تیم جمعآوری تصاویر و اصوات را برای این گرامافون طلایی برعهده داشت. میتوانید بخشهایی از این کتاب هیجان انگیز را بخوانید:
“در طول کل پروژه ویجر، تمام تصمیمات بر اساس این فرض بود که این پیامها برای دو مخاطب آماده میشوند. کسانی که در زمین ساکن هستند و کسانی که در سیارات دور وجود دارند“
” ما تلاش ویژهای کردیم تا آن زبانهایی را که اکثریت قریب به اتفاق ساکنان جهان به آن زبان صحبت میکنند را ضبط کنیم. از آنجا که تمام کارهای تحقیقاتی و فنی در زمینه ضبط باید ظرف مدت چند هفته انجام میشد، ما با لیستی از پرطرفدارترین زبانهای جهان شروع کردیم که توسط دکتر استیون سوتر از کرنل ارائه شد. کارل پیشنهاد کرد که ما بیست و پنج زبان پرطرفدار را ضبط کنیم. اگر توانستیم آن را به سرانجام برسانیم و هنوز وقت داشتیم آنگاه سعی خواهیم کرد تا آنجا که میتوانیم زبانهای دیگر را در آن بگنجانیم“
“فیزیکدان ارشد آزمایشگاه مطالعات سیاره، Bishun Khare، تقریباً به تنهایی مسئولیت مشارکت سخنرانان هندی را بر عهده داشت. وی شخصاً با دوستان و اعضای جامعه هندی کرنل تماس گرفت و در مورد این تعهدات برای آنها توضیح داد و خواستار همکاری آنها شد.
مطلب پیشنهادی: صداهای موجود در طبیعت چه تاثیراتی روی ما می گذارند